Charakterystyka diety ubogoenergetycznej

Najzwięźlej mówiąc dieta ubogoenergetyczna jest dietą zbilansowaną. Jest wskazana w leczeniu zaawansowanej otyłości. Charakterystyką tej diety jest to, że jest ona normalnobiałkowa i uboga w tłuszcze. Zakłada więc całkowite pokrycie dziennego zapotrzebowania na witaminy oraz składniki mineralne. Odpowiednio ułożony jadłospis pozwala na smaczne, zróżnicowane posiłki. Jadłospis diety ubogoenergetycznej pozwala również na jedzenie w takich ilościach, że w ogóle nie odczuwa się głodu. Założenia diety zakładają ograniczenie tłuszczy, dostarczanie odpowiedniej ilości węglowodanów, wykluczenie z jadłospisu produktów zawierających cukry proste.

Rodzaje diet ubogoenergetycznych

Spośród diet ubogoenergetycznych wyróżnia się:

• dietę bardzo niskoenergetyczną, gdzie na dobę przypada nie więcej niż 800 kcal, jednak ten rodzaj diety nie powinien być stosowany bez zgody lekarza, bądź dietetyka, gdyż może doprowadzić do dużych deficytów żywieniowych w organizmie,
• dietę niskoenergetyczną, gdzie na dobę przypada 1000-1200 kcal dla kobiet i 1000-1400 kcal dla mężczyzn,
• dietę o umiarkowanym deficycie energetycznym, gdzie dla kobiet przypada powyżej 1200 kcal, a dla mężczyzn powyżej 1400 kcal.

W tej diecie ilość energii przeznaczoną na cały dzień dzieli się na pięć posiłków zgodnie z wartością procentową podaną poniżej:

• śniadanie 25%
• drugie śniadanie 10%
• obiad 35%
• podwieczorek 10%
• kolacja 20%

Zadania diety ubogoenergetycznej

Pierwszym i podstawowym zadaniem diety ubogoenergetycznej jest wywołanie ujemnego bilansu energetycznego. Osoby pulchne mają dwa źródła pozyskiwania energii, pochodzące z przyjmowanego pożywienia oraz z tkanki tłuszczowej. Aby pozbyć się 1 kg masy ciała w ciągu tygodnia, należy zmniejszyć ilość dziennie przyjmowanych kalorii o 1000. 1 kg tkanki tłuszczowej to mniej więcej w przeliczeniu 7 kcal. Dieta powinna dostarczać wszystkie składniki odżywcze w optymalnych proporcjach. Oprócz redukcji tkanki tłuszczowej, zadaniem diety ubogoenergetycznej jest również zapewnienie właściwego funkcjonowania organizmu. Dieta ma wspomóc też kondycję psychiczną pacjenta oraz ograniczyć uczucie głodu.

Zalecenia w stosowaniu diety ubogoenergetycznej

Szczególnie zalecane w diecie ubogoenergetycznej są produkty niskotłuszczowe, takie jak:

• owoce (zwłaszcza te z niską zawartością fruktozy),
• warzywa,
• mięso gotowane,
• pieczywo pełnoziarniste,
• herbata zielona, czarna,
• napoje mleczno-owocowe,
• chudy twaróg,
• jaja,
• zupy jarzynowe, pomidorowe, rosół, czerwony barszcz,
• makaron,
• ryż brązowy,
• ziemniaki,
• chude mięso,
• ryby

Niezbędne jest również dostarczenie do organizmu nienasyconych kwasów tłuszczowych, które znajdują się głównie w takich produktach jak:

• orzechy,
• sezam,
• owoce,
• oliwa z oliwek,
• pestki dyni,
• awokado,
• migdały,
• ryby morskie

Przeciwskazane natomiast są następujące produkty:

• tłuste mleko,
• mocna kawa,
• salceson,
• zawiesiste zupy,
• produkty mączne,
• słodkie napoje,
• smalec,
• tłuste mięso,
• ciasta, torty,
• słodycze,
• ostre przyprawy,
• słone przekąski

Dieta powinna zawierać w dziennej dawce nie mniej i nie więcej niż 100 g węglowodanów. Węglowodany chronią organizm przed zużyciem białka wewnątrzustrojowego. Spożywając węglowodany należy sięgać po produkty, które mają niski indeks glikemiczny, jak np. pieczywo pełnoziarniste, ryż brązowy czy nieoczyszczona mąka. Natomiast błonnik należy stopniowo zwiększać, tak, aby spożywać go ok 40-50g w ciągu doby. Błonnik wywołuje uczucie sytości ponieważ powoduje zwiększenie objętości pożywienia. Odgrywa też niebagatelną rolę w usuwaniu zbędnych substancji z organizmu. Zapobiega powstawaniu zaparć i opóźnia proces wchłaniania glukozy. Osobom stosującym dietę ubogoenergetyczną zaleca się picie dużej ilości płynów każdego dnia. Woda pomaga przyspieszyć przemianę materii, usunąć toksyny z organizmu oraz odpowiednio dotlenić wszystkie komórki ciała. Należy bardzo radykalnie ograniczyć sól i wszystkie ostre produkty, ponieważ powodują one wzmożenie apetytu. Aby efekty były większe należy również systematycznie uprawiać aktywność fizyczną.

Otyłość i leczenie otyłości

Otyłość to stan, w którym organizm ma zbyt dużą ilość tkanki tłuszczowej. Optymalna ilość tkanki tłuszczowej to 20-30% masy ciała u kobiet oraz 10-15% masy ciała u mężczyzn. U osób otyłych natomiast tkanka tłuszczowa stanowi ok 50% masy ciała. Jest to bardzo niebezpieczny stan rzeczy, który koniecznie wymaga leczenia odpowiednimi dietami. Rozwiązaniem jednak nie są tu diety cud, które pomagają schudnąć w bardzo krótkim czasie dużą ilość kilogramów. Tego typu diety są niezdrowe dla organizmu i warunkują powstawanie efektu jo-jo. Otyłość jest wynikiem dodatniego bilansu energetycznego. Dlatego też, aby wyleczyć otyłość, należy zapewnić organizmowi ujemny bilans energetyczny. Wówczas niedobór energii jest pokrywany z magazynów energii jakim jest tkanka tłuszczowa. Dietetycy zwykle planują dietę niskoenergetyczną, tak by deficyt energetyczny został pokryty z energii nagromadzonej w postaci tkanki tłuszczowej.

Zadania diety ubogoenergetycznej

Zadania diety energetycznej to przede wszystkim wywołanie ujemnego bilansu energetycznego, redukcja masy ciała poprzez stopniowe ograniczenie energii, utrzymanie dobrego samopoczucia u pacjenta, ograniczenie uczucia głodu oraz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Zalety i wady stosowania diety ubogoenergetycznej

Zalety

• duże efekty widoczne w pierwszym etapie stosowania
• zmniejszenie ciśnienia tętniczego
• stabilizacja glikemii u osób chorych na cukrzyce
• zwiększenie insulinowrażliwości
• utrzymanie odpowiedniego poziomu witamin i minerałów w organizmie

Wady

• spowolnienie metabolizmu
• możliwy efekt jo-jo po zaprzestaniu stosowania kuracji odchudzającej
• zmniejszenie ilości przyjmowanych leków

Przykładowy jadłospis

I wariant

Śniadanie

Kanapka z 2 niewielkich kromek pieczywa razowego, odrobiny masła, 2 plasterków chudej wędliny, plastra sera rozdzielonego na dwie części, liścia sałaty, 2 plasterków pomidora, 2 plasterków ogórka + szklanka zielonej herbaty

Drugie śniadanie

1 banan + kubek jogurtu naturalnego

Obiad

Zupa pomidorowa z ciemnym ryżem + mała pierś z kurczaka gotowana na parze lub z grilla + warzywa gotowane na parze (marchewka, brokuł, kalafior)

Podwieczorek

Sałatka owocowa (jabłko, gruszka, śliwki, brzoskwinia, kiwi, pomarańcza)

Kolacja

3 kromki pieczywa chrupkiego + 1 jajko gotowane + 2 plasterki pomidora + 2 liście kapusty pekińskiej + kubek herbaty ziołowej

II wariant

Śniadanie

Szklanka chudego mleka + 4 łyżki płatków owsianych + 2 suszone śliwki + 1 mała łyżeczka nasion słonecznika

Drugie śniadanie

Kubek koktajlu warzywnego

Obiad

Zupa krem jarzynowa (duża porcja)

Podwieczorek

Winogrona ok 100 g + 1 kiwi + 1 mandarynka

Kolacja

Chuda ryba (może być mintaj) ugotowana z ziołami na parze + surówka z białej kapusty

Podsumowanie

Dieta ubogoenergetyczna sprawdza się szczególnie w leczeniu nadwagi i otyłości. Charakterystyczne dla tej diety jest dostarczenie do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych, lecz w zmniejszonej ilości. Należy jednak pamiętać też o negatywnych skutkach jakie niesie ze sobą każda nieprawidłowo stosowana dieta. Aby dieta była skuteczna i nie przynosiła większych negatywów, powinna wywierać ubytek masy ciała nie większy niż od 0,5 do 1 kg na tydzień, co przekłada się na 2 do 4 kg miesięcznie. Jeśli jakakolwiek dieta, w tym również dieta ubogoenergetyczna będzie przynosiła zbyt duże efekty w krótkim czasie, wówczas zawsze będą występować poważne skutki uboczne. Mogą one przejawiać się w postaci efektu jo-jo, przemęczenia organizmu, utraty potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu składników mineralnych. Taki stan rzeczy może doprowadzić nawet do poważnych schorzeń zdrowotnych organizmu.